Giáo Xứ Kẻ Đọng: tháng 11 2018

BẢN LƯỢC SỬ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN GIÁO HỌ KẺ E - GIÁO XỨ KẺ ĐỌNG - GIÁO PHẬN VINH

Lời ngỏ

Kính thưa quý vị,

Nhờ hồng ân Thiên Chúa, nhà thờ giáo họ Kẻ E đã hoàn thành đúng dịp kỉ niệm 100 năm thành lập giáo họ (1918-2018). 100 năm so với chiều dài lịch sử thì còn quá ít mà nhiều khi so với vĩnh cửu thì không đáng là gì. Tuy nhiên, đối với một đời người và một giáo họ, thì 100 năm có thể nói là một mốc son đáng để ghi nhớ.

Nhìn lại quãng đường 100 năm vừa qua, từ khi hạt giống Đức tin được gieo vào lòng đất mẹ Kẻ E, cách đây khoảng 196 năm (1822-2018) rồi sau đó phát triển trong giông bão nhưng bất chấp những khó khăn, những nghịch cảnh. Và trong khó khăn đó đã nung nấu và đào tạo nên những người tín hữu Kẻ E can trường trong Đức tin, đóng góp rất nhiều cho đất nước cũng như cho Giáo Hội. Để mừng sự kiện này một cách ý nghĩa, nên chăng con cái giáo họ cần ôn lại quá trình hình thành và phát triển của cộng đoàn mình. Bởi vì, “Lịch sử luôn làm tấm gương cho hậu thế” và “Lịch sử bao giờ cũng chứa đựng những bài học phong phú”. Đọc lại lịch sử để chúng ta nhận ra bàn tay Yêu Thương và Quan Phòng kì diệu của Thiên Chúa che chở trong suốt chiều dài lịch sử; đồng thời ôn cố tri tân, tri ân các bậc tiền nhân đã hy sinh vất vả để gầy dựng nên giáo họ thân yêu này. Nhờ đó, với lòng con thảo và tinh thần biết ơn, con cái Kẻ E sẽ viết tiếp trang sử vẻ vang của cha ông trong cuộc lữ lành về quê hương Vĩnh Cửu. Với ý muốn đó, cha Michael Trần Định- linh mục quản xứ đương nhiệm đã thành lập tổ biên tập để lược lại lịch sử giáo họ Kẻ E.

Những gì được ghi nhận dưới đây căn cứ vào tài liệu lưu trữ trong văn khố Tòa giám mục Giáo phận Vinh, trong hồ sơ Giáo xứ Kẻ Đọng, các văn bản hành chính của giáo họ Kẻ E, nhật kí làm việc của các ban mục vụ và chứng từ của một số người đáng tin cậy trong và ngoài giáo họ. Kính mong quý vị dành một ít thời gian theo dõi và đóng góp những thông tin nếu chúng con còn thiếu sót để tập lược sử này được đầy đủ và hoàn thiện hơn.

Ban biên tập.

LƯỢC SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

GIÁO HỌ KẺ E- GIÁO XỨ KẺ ĐỌNG

* Đôi nét về địa lý, con người Kẻ E

Giáo họ Kẻ E trải trên địa bàn xã Sơn An- huyện Hương Sơn- tỉnh Hà Tĩnh với tổng diện tích là: 3000m2. Sở dĩ giáo họ được đặt tên là Kẻ E bởi vì xã Sơn An có một nguồn nước từ trên E của xóm Thượng (Sơn Ninh) chảy cùng xã và chảy qua vùng đất của nhà thờ nên cha xứ thời đó cho đặt tên là Giáo họ Kẻ E.

Đến với Kẻ E là đến với mảnh đất đầy nắng, gió, mưa lũ; đến với những con người kiên trung, hòa hiếu, và thân thiện. Giáo dân làm nghề sinh sống chủ yếu là nông nghiệp, nghèo nàn. Bởi vậy, vẻ đẹp của con người nơi đây không phải thể hiện ở những ngôi nhà cao lớn khang trang hay sự phú quý về của cải vật chất. Vẻ đẹp ở đây được tỏa rạng đơn sơ từ những nụ cười móm mém của các ông lão bà lão khi được tự hào kể cho con cháu nghe về lịch sử cha ông, đến những gương mặt ngây thơ trong sáng của các em nhỏ trong những Thánh lễ nghiêm trang sốt sắng; là những câu kinh sớm tối được cất lên đều đặn trong các gia đình nhỏ.Vẻ đẹp ở đây còn đựơc thể hiện nơi những người cha người mẹ hết lòng mẫu mực uốn nắn con mình sống xứng đáng là con cái Thiên Chúa, nơi những bạn trẻ được thấm nhuần tinh thần Phúc Âm đang hăng hái nhiệt tình góp phần làm cho quê hương đất nước thêm tươi đẹp. Nơi đây đã đóng góp 10 linh mục cho vườn hoa ơn gọi Giáo hội, 11 tu sĩ nam nữ đang tu học và tìm hiểu tại các nhà dòng và những người con quả cảm đã hi sinh máu mình để làm chứng cho Đức tin kiên trung.

Mảnh đất Kẻ E nhỏ bé này hầu như năm nào cũng oằn mình hứng chịu cảnh thiên tai khốc liệt. Chỉ cần một trận mưa lớn hay áp thấp là cả vùng chìm trong biển nước. Bão lũ đi qua để lại những nỗi đau thương và những mảnh đời điêu linh lầm than khốn khổ nhưng không làm “nghèo” đi tinh thần đạo đức, tinh thần con cái Mẹ Vô Nhiễm và “chất người Kẻ E- Kẻ Chúa Thương” :

“Quê tôi gạt sỏi tìm cơm

Hết mưa thôi hạn lại cơn bão gần

PHẦN I. GIÁO HỌ KẺ E TỪ KHI ĐÓN NHẬN TIN MỪNG CHO TỚI NAY (1822-2018)

CHƯƠNG I. GIAI ĐOẠN PHÔI THAI VÀ THÀNH LẬP

I. Gieo mầm Đức tin

Đầu thế kỉ XVIII, năm 1820, vua Minh Mạng lên ngôi, ông không thích Đạo Công giáo của Châu Âu và đã có ý không cho người ngoại quốc vào giảng đạo này ở trong nước. Từ năm 1822, trong Nam ngoài Bắc có rất nhiều cuộc nổi dậy, nhà vua cho là dân đạo theo giúp các đạo quân nổi dậy, sự cấm đạo ngày càng khắc nghiệt hơn. Ở nhiều địa phương cũng rối loạn vì sự bắt và giết các giáo dân và giáo sĩ. Trong bối cảnh đó, một nhóm nhỏ giáo dân từ Vạn Tác (thuộc Đông Tràng ngày nay), Thọ Kỳ (thuộc Thọ Ninh ngày nay) và miền xuôi Nghi Xuân Hà Tĩnh nhằm tránh việc bắt bớ đã phải chạy loạn lên vùng núi âm u Tuần Lệ mà nay là vùng xã Sơn Tiến, Sơn An. Như vậy, những hạt giống Đức Tin đầu tiên đã được gieo vãi vào lòng đất mẹ Kẻ Đọng, Kẻ E từ năm 1822.

Từ cuối thế kỉ XVIII, phong trào Văn Thân (1874) hình thành và gây nên bao đau thương cho người Công giáo Việt Nam, cách riêng là người Công giáo Nghệ Tĩnh. Phong trào Văn Thân đưa ra khẩu hiệu “Bình Tây, Sát Tả” nhưng họ chỉ giết người Công giáo, đẩy người Công giáo vào chỗ phải tự vệ. Lúc ấy, Văn Thân tìm mọi cách để tiêu diệt các xóm đạo. Nhằm tránh mũi giáo “sát Tả”, những giáo dân từ miền xuôi Hà Tĩnh, từ xứ Nghệ, xứ Thanh đã sơ tán lên Tuần Lệ, lập nên cộng đoàn non trẻ.

Từ hạt mầm Đức tin bé nhỏ năm 1822, lớn dần lên từ những năm 1874 và đã trổ sinh lớn mạnh không ngừng mặc dù được gieo vãi trong vội vàng.

II. Kẻ E chính thức được thành lập

Tới cuối năm 1917, bề trên Giáo phận quyết định thành lập Giáo xứ Kẻ Đọng. Giáo xứ Kẻ Đọng được tách ra từ Giáo xứ Đông Tràng vào thời Đức Cha Anrê Giuse Bắc làm Giám Mục Giáo Phận và Ngài đã bổ nhiệm cha Phêrô Vịnh là Cha Phó Giáo xứ Đông Tràng về quản xứ Giáo xứ Kẻ Đọng. Đầu năm 1918, Giáo họ Kẻ E được thành lập, nhận Mẹ Vô Nhiễm làm Quan Thầy. Lúc mới thành lập, giáo họ có khoảng 30 hộ giáo dân với 150 nhân khẩu.

CHƯƠNG II.

GIAI ĐOẠN XÂY DỰNG, HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

I. Từ 1918-1951: Thời kì non trẻ

1. Bước đầu sống đạo

Như đã cập nhật ở trên, Giáo họ Kẻ E được thành lập năm 1918 vào thời cha Phêrô Trần Vịnh làm quản xứ. Ngài lấy danh hiệu Đức Mẹ Vô Nhiễm nguyên tội làm quan thầy của giáo họ. Ngay từ khi mới thành lập, giáo họ đã có linh mục quê hương tiên khởi là cha Phêrô Phạm Lễ.

Sự sống đạo hồi ấy rất khó khăn, dưới sự bắt đạo ráo riết của nhà vua Khải Định (1916-1925).

Nhà nguyện của giáo họ lúc đó gồm 3 gian nhà gỗ lợp tranh, nằm ở vườn cố Nhu ( hiện nay là vườn bà Đàn) với diện tích khoảng 500m2.

Về đời sống và sinh hoạt tôn giáo: Giáo dân ở thành 2 vùng trên và dưới nay gọi là xóm Hà và xóm Cầu. Giáo dân chủ yếu làm ruộng, một số không có ruộng phải đi cày thuê cho các gia đình nhiều ruộng.

Dưới sự dạy bảo của cha quản xứ, ban hành giáo đầu tiên là ông câu Uyên, có 4 thành viên làm giáo biện dạy lớp Nhất, Hai, Ba, Bốn.

Lúc mới được thành lập, đường sá đi lại khó khăn lầy lội; cộng thêm sự ngăn cấm về việc giữ đạo của người Công giáo, nên việc học kinh bổn rất khó khăn. Các em phải học kinh bổn ban đêm tại các nhà tư vào mùa Phục Sinh.

Đến mùa nguyện ngắm, trời nắng ráo thì giáo dân tập trung về nhà nguyện, còn trời mưa gió đường sá lầy lội thì phải tổ chức ngắm tại tư gia của hai vùng.

Gia già Phêrô Vịnh quản xứ được một năm thì qua đời, được an táng tại nhà thờ Giáo xứ Kẻ Đọng. Năm 1919, bề trên Giáo phận chuyển cha Gioan Baotixita Lệ về quản xứ.

Qua một thời gian sinh hoạt, giáo họ cảm thấy nhà nguyện ở vị trí hiện tại không có triển vọng phát triển cho tương lai vì vừa chật hẹp, đường đi lại khó khăn, hơn nữa xung quanh không có người Công giáo. Năm 1930, nhân cơ hội có người bán phần đất mà hiện nay giáo họ đang sử dụng, vừa rộng rãi, đường đi lại thuận tiện và xung quanh có nhiều giáo dân ở, cha quản xứ lúc bấy giờ là cha Phêrô Báu đã cho họp giáo dân để bàn về việc mua phần đất đó. Giáo dân Kẻ E đã thống nhất theo ý kiến của cha Báu và quyết định mua phần đất mới này.

2. Xây nhà thờ dưới thời cha Gioan Bang và nhà phòng thời cha Phaolo Kim

Năm 1937, cha Gioan Bang về quản xứ Kẻ Đọng. Khi ấy, nhà nguyện của giáo họ đã xuống cấp không thể sinh hoạt được nữa nên Ngài quyết định làm lại nhà thờ Kẻ E.

Hồi ấy, đời sống của giáo dân trong giáo họ rất khó khăn, thời tiết khắc nghiệt chưa nắng đã hạn chưa mưa đã lụt, chủ yếu làm nghề nông nghiệp, một số hộ phải đi làm thuê và bắt lươn ếch nhưng tinh thần quảng đại rất cao cả. Khi nghe cha xứ cho họp giáo dân để bàn về việc xây nhà thờ, 100% giáo dân đã nhất trí ủng hộ cha.

Ngôi nhà thờ mới được xây trên nền mảnh đất mua vào thời cha Báu. Phần tháp được xây trước tiên và xây theo kiến trúc tháp của nhà thờ Giáo xứ Kẻ Đọng. Nhưng đáng tiếc thay, vừa xây xong phần tháp thì cơn bão mạnh đi qua cuốn đi tất cả, phần tháp bị sụp đổ hoàn toàn. Mất mát lớn và khó khăn chồng chất khó khăn nhưng nhờ sự động viên của cha xứ đương nhiệm, một lần nữa bà con Kẻ E lại quyết tâm làm lại nhà thờ.

Cha Gioan Bang quyết định làm nhà thờ chắc chắn vững chãi hơn bằng các cột gỗ lớn. Nhà thờ này sẽ có 6 cột, mỗi cột cao 16 thước (tức là 6m), đường 0,3m, không làm hạ và làm trám dọc dài có kẻ. Thời kì này, việc mua gỗ rất khó khăn vì nhà nước cấm nhặt, hơn nữa rừng Hương Sơn không có gỗ dài, phải sang Hương Khê mua mới có; lại là một khó khăn trong công việc vận chuyển. May thay, nhờ Chúa thương và Đức Mẹ phù trì, khi đó có ông Cháu Cai là một người con của Giáo họ làm ở hạt kiểm lâm; nhờ sự giúp đỡ đặc biệt của ông nên việc vận chuyển gỗ từ rừng Hương Khê về giáo họ có người bảo lảnh đó là một ân sũng Chúa mẹ sắp đặt cho giáo họ.

Bắt tay vào làm, cha Bang kêu gọi bà con giáo dân đóng góp một phần về điều kiện vật chất cũng như tinh thần để ngôi thánh đường có thể triển khai xây dựng theo như kế hoạch. Với sự quyết tâm làm nhà Chúa cũng như tấm lòng quảng đại, dù điều kiện kinh tế còn khó khăn nhưng bà con ai nấy đều bắt tay vào người thì góp công người thì góp của để xây dựng nhà Chúa đặc biệt có những người sau đây dâng cúng những cây gõ lớn để làm cột đó là:

1- Ba anh em ông Huỳnh, ông Thanh,ông Tú đâng cúng một cây gỗ lim làm cột.

2- Hai anh em ông Cán Lương,ông Bảy dâng cúng một cây gỗ lim làm cột.

3- Ông Xã Thiện một cây gỗ lim làm cột.

4- Cố Nhường một cây gỗ lim làm cột.

5- Cố Nhàn một cây gôc lim làm cột.

6- Ông Trùm Hòe một cây gỗ lim làm cột .

Đó là 6 cây gỗ lim được lấy từ rừng Hương khê,thế là ngôi nhà thờ Giáo họ Kẻ e lúc bấy giờ đã được dựng lên từ những cây cột to lớn này.

Nhưng xây hình ảnh ngôi nhà thờ cũ xây 1940 và được chụp năm 2013

Khi đã nhận nhiệm vụ dâng cúng cột, các ông đã tự mình lên rừng đặt mua theo kích thước quy định và đưa về bàn giao cho giáo họ tại bến Chợ Bè (Sơn Thịnh), cách nhà thờ Kẻ E 3km. Hồi đó, đường sá lầy lội, chật hẹp, quanh co, xe không có nên phải dùng sức người để kéo gỗ về. Mỗi cột chuyển về đến nhà thờ phải mất hai, ba ngày. Tuy khó khăn nhưng tinh thần bà con không bao giờ bị suy giảm.

Nhờ ơn Chúa thương và ơn Đức Mẹ che chở, cộng với sự quan tâm chỉ dẫn của cha quản xứ và tinh thần đoàn kết đồng tâm đồng lòng của giáo dân Kẻ E mà ngôi thánh đường xây dựng tiến triển rất nhanh. Đến năm 1940, giáo họ đã có một ngôi nhà thờ mới với chiều dài 24m, rộng 9m, cột bằng gỗ lim và xung quanh xây tường bao chắc chắn, khang trang và rộng so với hồi ấy.

Năm 1941, bề trên lại chuyển cha Bang đi, chuyển cha Phaolô Kim về quản xứ Kẻ Đọng. Khi về quản xứ, Ngài thấy giáo họ đã có ngôi nhà thờ khang trang nhưng chưa có nhà phòng, nên Ngài vận động giáo dân cộng tác với Ngài làm một ngôi nhà phòng làm bằng gỗ dỗi để có nơi chốn cho cha xứ nghỉ ngơi trong những ngày làm phúc, để tiếp khách; đồng thời là nơi hội họp cho giáo dân khi cần. Nhà phòng cũng được nhanh chóng hoàn thành trong thời gian ngắn.

Năm 1943, cha Kim được chuyển đi, cha Phêrô Phùng Mai Lĩnh về quản xứ. Rồi tới năm 1951, Bề trên lại chuyển cha Lĩnh lên quản xứ Kẻ Mui, cha Phêrô Hồ Đức Hạnh về quản xứ Kẻ Đọng

II. Ơn gọi và đời sống đạo từ 1918 đến 1951

Giáo họ Kẻ E tuy nhỏ bé, kinh tế khó khăn nhưng nhờ ơn Chúa và phúc ấm của tổ tiên, ơn gọi của giáo họ rất dồi dào và đóng góp cho Giáo hội nhiều linh mục nhiệt thành.

Năm 1918,trong niềm vui Giáo họ được thành lập Giáo họ reo mừng vì đã được chọn nơi mảnh đất non trẻ này vị Mục Tử đầu tiên của quê hương Kẻ E đó là cha Phêrô Phạm Lễ sau 29 năm làm Linh mục Ngài đã được Chúa về vào năm 1947 tại Giáo xứ Lập thạch.Đến năm 1923 Cha Phanxicô Phạm Quyền được Thụ Phong, Ngài từ trần năm 1953 tại Xã Đoài.

Rồi năm 1928 gia đình Cụ Chánh lại có thêm một người thứ hai được Chúa chọn làm Linh mục đó là Cha Phêrô Phạm Hữu Nghi là em ruột cha Phạm Lễ, vì điều kiện quê nhà bị lúc bấy giờ rối ren Ngài đã di cư vào Nam năm 1954 và đã qua đời 1972 tại Ban Mê Thuột.

Cha Phanxicô Phạm Dụng là người con của Giáo Họ Kẻ E thứ 4 tiếp tục được ghi Danh vào hàng ngũ các Mục tử được Chúa tuyển chọn.

Ngài thụ phong vào năm 1938 Ngài đã Từ trần vào năm 1948 do một người lính Viễn chinh của Pháp say rượu cầm súng bắn loạn xạ vào nhà xứ giáo xứ Đan Sa Ngài bị trúng đạn và không qua khỏi ngài ra đi khi vừa thụ phong Linh mục được 10 năm.

Rồi tiếp sau đến năm 1942, cha Gioan Phạm Khắc Hưởng được chịu chức linh mục tại Xã Đoài Ngài nguyên là giáo sư Đại Chủng viện, sau biến cố 1954 Trường ĐCV tạm thời đóng cửa Cha Hưởng được điều về Giáo xứ Quỳ Chính và đã qua đời tại đây do một căn bệnh hiểm nghèo.

Linh mục Fx Phạm Dụng

Các cha tuy đã trở thành người của Giáo Hội, nhưng trái tim và tấm lòng vẫn luôn đau đáu hướng về quê hương. Từ thời cha già Lễ, cha già Quyền, cha già Nghi đã giúp đỡ giáo họ rất nhiều về vật chất cũng như nhớ đến giáo họ trong lời cầu nguyện và Thánh lễ các Ngài dâng hằng ngày.

Gia Đình Ông cụ Phạm Khôi của Cha Dụng chụp tạij Kẻ e 1938

Năm 1947, Cha Dũng lúc đó đang quản xứ Đan Sa (Quảng Bình) về thăm quê, khi đó vườn nhà thờ giáo họ đang chật, Ngài đã mua cho họ một số lớn đá để xây bờ bao nhưng do ngăn cản và khó khăn của thời cuộc nên giáo họ chưa hoàn thành được công trình đó, và số đá đó cũng dần mất hết.

Những người con Kẻ E cũng rất biết ơn và ghi nhớ công lao của cha Gioan Phạm Khắc Hưởng. Cha Hưởng chịu chức được 3 năm, nghĩa là vào năm 1945, Tòa giám mục gọi Ngài về dạy Triết học tại Đại chủng viện Xã Đoài. Ngài dạy trong chủng viện rất nhiều năm nên hè nào cũng về hè tại giáo họ. Nhận thấy giáo họ còn thiến thốn về các đồ dùng trong việc phụng vụ, cha đã sắm cho toàn bộ từ tượng ảnh, đèn chầu, cọc nến, áo lễ, trống chiêng và đủ các loại đèn Hoa Kì. Một số đồ phụng tự đó đến ngày nay giáo họ vẫn còn dùng. Mặt khác, Ngài cũng chăm lo cho đời sống đạo đức của bà con Kẻ E. Lúc bấy giờ, đồ thờ tượng ảnh rất hiếm do Nhà nước cấm, cha về thăm từng gia đình trong giáo họ và nhà nào không có tượng ảnh, Ngài đều mua tặng họ.

Và nhất là, cha đã đến từng nhà để dạy bảo và khuyên răn việc giữ đạo cho nên. Các nhà có bất hòa bất thuận và sống xa lìa Giáo hội, cha đến khuyên răn và giúp họ trở về đúng “chuồng chiên” và “chủ chiên”. Cũng trong thời gian này, nhờ sự hướng dẫn và linh hướng của cha, con em trong giáo họ đi tu và đi học rất đông đảo. Trong đó phải kể đến thầy Đào (đã học trong Đại chủng viện), một số thầy học tại Tiểu chủng viện, và các chú khác được gửi đi học và tìm hiểu ơn gọi nơi các nhà dòng và các giáo xứ. Nhưng do chiến tranh, chia cắt và cấm đoán, các thầy các chú đã phải về lại quê hương. Từ đó, ơn gọi linh mục trong giáo họ thưa thớt dần và cho tới nay là rất hiếm.

III. Biến cố và thử thách

Năm 1946, Liên Đoàn Thanh Niên Công giáo được Đức cha Lê Hữu Từ (giáo phận Phát Diệm) thành lập. Đã có rất nhiều người con Kẻ E tham gia phong trào này. Tuy phong trào chủ trương hoàn toàn đứng ngoài mọi hoạt động về chính trị và đảng phái vì mục đích và tôn chỉ của Liên đoàn là Phụng sự Thiên Chúa và yêu mến Tổ quốc trong tinh thần ôn hòa, nhưng sau khi hoạt động được 2 năm thì Liên đoàn đã bị nhà cầm quyền lúc bấy giờ đàn áp một cách dã man. Một số người trong giáo họ đã thoát được cảnh tù đày giết hại, nhưng cũng có người phải hi sinh dưới lưỡi giáo bất công, trong đó phải kể đến ông Phạm Huy Châu. Ông là người thông minh, uyên bác, lúc đó là thành viên của Ban Thư Kí Liên đoàn Thanh niên Công giáo. Theo lịch sử giáo phận Vinh, ông đã bị kết án tù khổ sai chung thân, chết mất xác tại Cổng trời Hà Giang. Có thể nói ông là một trong những người của giáo họ tử đạo anh hùng trong thời hiện đại.

Cuộc cách mạng tháng 8/1945 rồi 9 năm chiến tranh chống Pháp kết thúc với Hiệp định Genève, người Pháp rút khỏi Đông Dương, đất nước bị chia cắt 2 miền. Người Công giáo Việt Nam nói chung và giáo dân Kẻ E nói riêng rơi vào tình cảnh bất ổn, một phần vì những khác biệt trong ý thức hệ, phần khác vì những hệ lụy của lịch sử để lại. Trong bối cảnh bắt bớ tù đày, những người con Kẻ E đã phải lên đường di cư vào Nam.

hình ảnh di cư vào nam 1954

Dòng lịch sử của giáo họ đã ghi lại nhiều cuộc di cư đầy nước mắt của gia đình, con cái Kẻ E. Họ đã phải bỏ lại quê hương, gia đình để lên đường đến với những vùng đất mới, những người ở lại cũng sống trong nỗi sợ hãi hoang mang. Trong những người ra đi, có người đã tạo dựng được tên tuổi, sự nghiệp ở rất nhiều lĩnh vực.

Hình ảnh cải cách ruộng đất đấu tố địa chủ

Có nhiều người may mắn trở về đoàn tụ với cố hương nhưng cũng có nhiều người phải vĩnh viễn nằm lại nơi đất khách quê người. Số lượng người di cư của giáo họ Kẻ E khoảng 30%. Tuy so với các vùng lân cận, số lượng này không nhiều nhưng đó cũng là một cuộc “chảy máu nội lực”

.Sau di cư là những căng thẳng do cải cách ruộng đất, Kẻ E lại tiếp tục gánh chịu những mất mát đau thương không thể nào đong đếm được.

Thời Chiến tranh Mỹ

Rồi những năm tháng chiến tranh chống Mỹ, người giáo dân Kẻ E lại phải gồng mình với những trận mưa bom bão đạn.

Khói lửa chiến tranh với sức tàn phá kinh hoàng là gam màu chủ đạo trong bức tranh đầy máu và nước mắt nơi giáo phận Vinh nói chung và giáo họ Kẻ E nói riêng.

CHƯƠNG III:

GIÁO HỌ KẺ E TỪ 1951 ĐẾN NAY

1-Từ 1951- 2002: Gắn bó cùng Cha già Hạnh

Năm 1951, Cha Phêrô Hồ Đức Hạnh được Bề trên chuyển về quản xứ Kẻ Đọng.

Linh mục Phêrô Hồ Đức Hạnh 1908-2002

Thời bấy giờ, xã hội tìm mọi cách ngăn cấm sự sinh hoạt của Giáo hội, đặc biệt là các cha, các thầy, các tu sĩ, những người làm việc trong Giáo hội và những người thân cận của các cha. Chúng vừa rình mò theo dõi từng cử chỉ, lời ăn tiếng nói để quy chụp bắt tội các cha, mặt khác xúi giục những người dại dột vu khống và đổ lỗi cho các cha để lấy cớ bắt giam các Ngài.

Nhìn chung ở thời này, giáo dân Kẻ E đang hàn gắn những đau thương do chiến tranh và di cư để lại. Mặt khác, cha xứ và giáo dân vẫn tiếp tục xây dựng đời sống tâm linh và tinh thần đạo đức để sự sống đạo ngày một thăng tiến hơn.

Năm 1970, nhà thờ gỗ và tường bị lở nên cha Gioan Hưởng- cha quê hương nhân lần về thăm quê đã thúc dục và cho giáo họ tiền để làm thêm 2 trắm, xây thêm 2 cột đỡ và sửa lại tường.

Năm 1990, cha Sơn - người con Kẻ E về thăm quê thấy bức tường trên cung thánh bị rạn, không đảm bảo an toàn, Ngài đóng góp và kêu gọi con bà Châu vợ ông Phạm Huy Châu người Kẻ E ở Mỹ và một người bà con khác ở bên đó tài trợ cho giáo họ để giáo họ sửa sang và nới rộng thêm 3m Cung thánh dưới thời Cha Phê rô Hồ Đức Hạnh đang Quản Nhiệm Giáo xứ Kẻ Đọng Lúc bấy giờ ông Phê rô Nguyễn Văn Thiệu Đang làm ông Trùm Thuê thợ xây đến từ Nam Định xây lại phần Cung thánh kiên cố và vững chắc. Mặc dù chính quyền xã xuống gây khó dễ và đưa ra những yêu cầu vô lí nhưng “Lòng người Kẻ E đã quyết thì không có gì ngăn cản được”.

Năm 1995, cha già Phêrô được bề trên Giáo phận cho nghỉ hưu. Mặc dù có nhiều nơi mời Ngài về an dưỡng nhưng Ngài vẫn quyết định chọn Kẻ E làm nơi gắn bó cuối đời.

Năm 1996, cha Phêrô Trần Tùng được Bề trên phân quản xứ Đông Tràng, kiêm phụ trách Giáo xứ Kẻ Đọng. Tuy công việc nặng nề nhưng Ngài vẫn luôn quan tâm tới giáo họ nhỏ bé này.

Ngày 20/09/2002, trận lũ lịch sử đã làm cho toàn bà con vùng Hương Sơn nói chung và Kẻ E nói riêng chịu tổn thất và mất mát nặng nề về kinh tế. Trong cả tuần dài, người dân không có lương thực để ăn và xác gia súc gia cầm chết trôi dạt làm héo hắt lòng những người nông dân điêu linh, khốn khổ.

Nhà thờ, nhà phòng Kẻ E cũng bị ngập nặng, cha già Hạnh phải lên nằm trên bàn thờ của nhà thờ, nước lũ ngập cách bàn thờ chỉ 20cm. Sau trận lũ lịch sử, cha bị ốm nặng. Mặc dù giáo dân đã mời các thầy lang y bác sĩ chạy chữa nhưng bệnh ngày một nặng thêm. Bà con trong Giáo họ cũng như giáo xứ thay phiên nhau hết lòng chăm sóc Ngài đặc biệt có những ông như ông Mậu,ông Lễ,ông Luận là người luôn ở bên cạnh ngài. Thế nhưng tình thương của con chiên dành cho Vị mục tử dù có sâu nặng biết bao cũng không níu giữ được Ngài Chúa đã gọi về với Chúa vào lúc 8h sáng ngày 24/10/2002. Xác Ngài ở lại nhà thờ giáo họ một đêm đến 8h sáng ngày hôm sau thì đưa về nhà thờ xứ. Ngài được chôn cất trong khuôn viên giáo xứ Kẻ Đọng. Phần mộ của Ngài đã được Cha Micae Trần Định tôn tạo lạo rất trang trọng,mỗi năm đến ngày giỗ của Ngài con cái Giáo họ Kẻ E lại vè quy tụ quây quần bên phần mộ của ngài dâng lời cầu nguyện cho Ngài và xin Ngài tiếp tục bầu cử Giáo Họ mà lúc sinh thời Ngài hằng yêu mến.

1 -Từ 2002- nay: Củng cố niềm tin và phát triển

Năm 2002, Cha Tùng chính thức quản xứ Kẻ Đọng. Từ ngày về quản nhiệm, trừ những lúc thời tiết thuận lợi thì giáo dân Kẻ E về nhà thờ xứ tham dự Thánh lễ Chúa Nhật. Còn lúc mưa rét, cha đã hi sinh lặn lội ra thăm và dâng lễ cho bà con.Trời lụt lội, cha vẫn tìm thuyền để ra dâng lễ chứ không để bà con bị nhỡ mất lễ Cả.

Đến năm 2003, con em trong giáo họ vẫn phải học giáo lý tại tư gia của các gia đình xung quanh nhà thờ. Việc này cũng đem lại nhiều khó khăn và bất tiện nhưng giáo họ đành phải chấp nhận vì điều kiện kinh tế không cho phép. Tuy nhiên, trong các đợt thi giáo lý xứ, hạt, địa phận, học trò Kẻ E vẫn luôn đem về những giải thưởng cao. Từ nơi cách xa quê hương, cha Benado Phạm Hồng Sơn lại một lần nữa giúp đỡ giáo họ và khuyến khích việc học giáo lý cho các em bằng cách vận động và kêu gọi con cháu ở Mỹ tài trợ cho giáo họ 12000$ để xây 6 phòng học giáo lý.

Năm 2005, sau khi xây xong trường giáo lý, bà Sanh là người con quê hương Kẻ E đã dâng cúng cho giáo họ một bức tượng Đức Mẹ Vô Nhiễm cao 2,2m, rất đẹp. Giáo dân đã nhanh chóng làm Tòa Kính Đức Mẹ để hằng tuần vào tối thứ 7, mọi người ra trước tượng Mẹ lần hạt và cầu nguyện. Ơn Đức Mẹ đã ban phát ra cho giáo dân nhiều không kể xiết. Các học trò trước khi đi thi học sinh giỏi, thi đại học đều ra khấn Mẹ và được Mẹ nhận lời. Những người bệnh tật đau yếu được Mẹ chữa lành rất nhiều. Kể cả những người lương dân cũng thường xuyên chạy đến khấn xin Mẹ.

Nhằm giúp giáo dân sống và củng cố niềm tin, Giáo phận Vinh đã mở các Năm Thánh theo từng dấu mốc thời gian: Năm thánh Truyền giáo (2004); Năm Thánh Thể (2005); và đặc biệt là Năm Giới Trẻ (2006) mở ra cơ hội lớn lao để mọi thành phần, nhất là các bạn trẻ sống niềm tin của mình. Trong những năm ấy, giáo dân Kẻ E cũng rất hân hoan và hưởng ứng theo kim chỉ nam của Giáo phận. Những cuộc rước, kiệu, Chầu Thánh Thể được long trọng diễn ra với mục đích củng cố và tăng thêm Đức Tin, Cậy, Mến trong lòng mỗi người giáo dân. Nhìn các hoạt động của người Công giáo, bà con lương dân xung quanh cũng thêm phần mến mộ về lòng đạo đức và nhiệt thành của người Kẻ E.

Cuối năm 2006, cha Phêrô Tùng được chuyển lên xứ Kim Cương, cha Phaolo Chu Đức Phái về quản xứ Kẻ Đọng. Ngoài thánh lễ Chúa nhật, cha cũng thường xuyên ra thăm và làm các Thánh lễ vào buổi tối hàng tuần cho giáo họ. Bởi vì giáo họ thường xuyên bị mưa, lụt, nước ngập, nguồn điện còn chập chờn nên cha đã cùng bà con quyên góp mua máy phát điện để phục vụ Thánh lễ những ngày mưa lũ. Cha cũng thiết lập và củng cố lại những nghi thức về cưới hỏi, ma chay trong giáo dân. Nhìn chung, đời sống tâm linh của giáo dân ngày càng có chiều sâu hơn.

Ngày 10/12/2011, cha Michael Trần Định về tiếp quản giáo xứ Kẻ Đọng thay cha Phái. Cha là người năng động và gần gũi với giáo dân. Từ khi về với giáo xứ, mọi hoạt động và tổ chức của giáo xứ nói chung và giáo họ Kẻ E nói riêng đều được cha đẩy mạnh. Có thể nói, Ngài như là một luồng gió mới cho giáo xứ Kẻ Đọng. Các phong trào, hội đoàn tông đồ lần lượt được thiết lập và củng cố. Phong trào giới trẻ sống đạo trở nên sôi nổi hơn bao giờ hết. Giáo dân Kẻ E sẽ không bao giờ quên hình ảnh người mục tử đã âm thầm lội nước lụt ngang tới ngực từ nhà xứ ra thăm bà con để chia sẻ nỗi khổ cùng họ mà không gọi ghe thuyền vào chở.

Hay như trận lụt 2012, cha ra thăm và tiếp tế lương thực và nước uống cho bà con Kẻ E không phân biệt lương giáo ngay trong dòng nước lũ dâng cao. Những nghĩa cử đó là dấu ấn sâu đậm thể hiện một mục tử luôn lo lắng và chăn sóc cho đoàn chiên mình. Có một điều đặc biệt, là từ thời Cha Hạnh, cha Tùng, cha Phái hay cha Định, thì các cha đều ít nhất vài lần “được” ra dâng thánh lễ cho giáo họ bằng đường thủy và phương tiện là thuyền bè gỗ. Điều đó cho thấy sự nhiệt thành của những người mục tử, sự gắn bó thân thiết giữa các cha với giáo họ và cũng nói lên sự khó khăn thiếu thốn của bà con giáo họ Kẻ E khi một năm phải hứng chịu liên tiếp những trận bão lũ lớn.

Cho đến thời điểm hiện tại, giáo họ có: Gia đình Thánh Tâm, Hội đoàn Legio Marie, Giới trẻ Junior, Thiếu Nhi Thánh Thể và có nhóm đọc kinh Lòng Thương xót Chúa đều đặn vào 15h chiều thứ Sáu hàng tuần.

I. Ơn gọi từ 1951 đến nay

Cũng nhờ ơn Thiên Chúa, có Đức Mẹ phù trì và tấm gương của các linh mục đi trước, từ năm 1951 đến nay, giáo họ Kẻ E lại tiếp tục đóng góp cho Giáo hội những linh mục ưu tú. Các linh mục này được sinh ra và lớn lên ở Kẻ E nhưng do thời cuộc và từ yếu tố di cư, họ đã theo gia đình và mang tinh thần Kẻ E đến với các giáo phận, giáo xứ trên khắp mọi miền đất nước và sang thế giới. Điều này cũng cho thấy sức mạnh tinh thần, trí tuệ và ý thức nguồn cội của người Kẻ E nó lớn mạnh đến nhường nào. Dù ở trên đất mẹ hay các vùng khác, những người con Kẻ E vẫn luôn thể hiện được bản lĩnh của con cái Mẹ Vô Nhiễm.

Năm 1963, Cha Benard Phạm Hồng Sơn chịu chức linh mục tại Vĩnh Long.

Linh mục Bernard Phạm Hồng Sơn

Linh Mục Bê na đô Phạm Hồng Sơn có tên gọi khác là Cán,sinh năm 1928 tại Kẻ E.Thụ Phong Linh mục năm 1963 tại Vĩnh Long. Hiện nay (2018) đang hưu dưỡng trong tu hội Nhà Chúa ở New Orleans, Mỹ.

Tiếp đến là cha Phanxicô Phạm Quyền, chịu chức linh mục năm 1972 tại Đà Lạt.

Ngài từng làm Tổng đại diện tại Giáo phận Phan Thiết, hiện đang phục vụ tại Giáo phận Phan Thiết. Linh mục Fx Pham Quyền là người con Giáo Họ Kẻ E có 2 Bằng Tiến Sĩ Hội Đồng GM Việt nam đã có lần đề xuất Ngài về làm Giám mục tại Giáo Phận Vinh nhưng vì có vấn đề nhảy cảm về về chính trị nên Ngài xin thoái thác.

Cha Phanxicô Trần Văn Phương, trở thành linh mục dòng Don Bosco vào năm 2001 tại Bà Rịa, Hiện đang làm trưởng cộng đoàn Don Bosco Tân Cang, TP Biên hoà , Đồng Nai, Địa phận Xuân Lộc.

Năm 1995, cha Phanxicô Xavie Trần Phương ( Loan) lãnh nhận chức linh tại Địa Phận Sydney NSW Hiện làm chánh xứ St John the. EvangelistPaíh.24 Jerematta St Dapto. NSW Australia

Linh mục Fx Trần Văn Phương và Linh mục Fx Trần Phương (Loan) là hai anh em ruột con ông cụ Phương đã qua đời bà cụ Thành hiện nay 88 tuổi đang sống ở Sài gòn

Và gần đây nhất là cha Antôn Phạm Ngọc Ái, chịu chức linh mục năm 2014 và hiện đang phục vụ tại Giáo phận Bà Rịa.

Cũng như các linh mục đi trước, các cha quê hương luôn hướng về Kẻ E và đóng góp rất lớn cho công cuộc xây dựng và phát triển giáo họ cho tới ngày hôm nay. Như đã nói ở trên, cha Sơn đã có công giúp mở rộng cung thánh nhà thờ vào năm 1990 và xây dựng trường học giáo lý vào năm 2003. Cha Quyền cũng giúp một phần (100.000.000 VND) để xây dựng nhà thờ mới hiện nay. Và các cha khác, bằng cách này hay cách khác đã luôn cộng tác với bà con quê hương để đời sống đạo nơi quê hương ngày càng lớn mạnh.

Bên cạnh các linh mục, cho đến hiện nay, giáo họ Kẻ E cũng có 11 tu sĩ nam nữ đang học tập và tìm hiểu ơn gọi tại các dòng tu trong Giáo phận Vinh và trên mọi miền đất nước.

Sức sống đạo và tinh thần của người Kẻ E luôn dồi dào tựa như ơn Chúa và mẹ Vô Nhiễm tuôn đổ đầy tràn trên giáo họ. Ngày hôm nay và mai sau, con cái hậu thế sẽ vững tin vào Ơn Chúa, tiếp bước tiếp nối khí phách tiền nhân và cậy nhờ phúc ấm tổ tiên để làm rạng danh và giữ đúng cái chất “người Kẻ E”.

PHẦN II. XÂY DỰNG NHÀ THỜ GIÁO HỌ: KẺ E LÀ KẺ CHÚA THƯƠNG!

I, Những ý định ban đầu

Nhà thờ cũ được xây dựng xong vào năm 1940, đến năm 2015 là 75 năm đã xuống cấp, hư hỏng lại chật chội. Mùa mưa lớn mái bị dột, nước chảy lênh láng khắp nhà thờ, giáo dân không thể đến đọc kinh được; xung quanh các bức tường đều bị rạn nứt. Giáo dân rất ao ước có một ngôi thánh đường mới khang trang hơn, rộng rãi hơn để việc thờ phượng Chúa được thuận lợi. Từ thời cha Tùng, cha Phái quản nhiệm cũng đã trăn trở về vấn đề này nhưng chưa thực hiện được.

Tháng 12/2011, Cha Micae Trần Định được bổ nhiệm về quản xứ Kẻ Đọng. Ngay từ ngày đầu tiên ra làm lễ tại giáo họ, nhìn thấy nhà thờ đã xuống cấp, cha đặt ngay kế hoạch làm lại nhà thờ.

II,“Dễ vạn lần không dân cũng khó. Khó vạn lần dân liều cũng xong”.

Ngày 02/07/2014, giáo họ mở cuộc họp đầu tiên để lấy ý kiến của giáo dân; 100% đều nhất trí quyết tâm làm nhà thờ. Đến ngày 20/07, giáo họ lại tổ chức cuộc họp thứ 2 với sự tham gia của cha quản xứ. Cha đã vạch ra phương hướng, phân tích cách làm phù hợp và hiệu quả vì dân kinh tế nghèo, không có nguồn tài trợ và tay nghề còn thấp. Cuộc họp nhất trí cho giáo dân đóng góp tiền xây dựng theo từng đợt, mỗi đợt như vậy đóng một hộ 3.000.000VND; một khẩu 500.000VND. Và cũng trong cuộc họp ấy, nhờ sự vận động của cha xứ, giáo dân đã có tinh thần dâng cúng số tiền 117.200.000VND và 13 xe đá hộc để mua đá móng.

Tháng 8/2014, giáo họ lại mở cuộc họp bầu ra người chịu trách nhiệm trong công việc xây dựng là 6 ông ban hành giáo là ông Anton Phạm Mỹ Chủ Tịch Hội Đồng,ông Phạm Trung,ông Phạm Chinh,ông Phạm Duẫn,ông Nguyễn Hùng,sau đó cha đưa ông Tâm vào Phụ trách Phụng vụ. ông Phêrô Phạm Ái,Ông Phạm Đoài được giao trách nhiệm trưởng và phó ban xây dựng,mọi người cùng cha Xứ đã bàn về quá trình làm thế nào cho phù hợp và đã chọn được mẫu nhà thờ do cha Cha xứ đề xuất. Cuộc họp nhất trí trả tiền công cho những thợ chính có tay nghề, còn thợ phụ thì cắt cử giáo dân đi làm, chia luân phiên theo 4 nhóm. Với sự quyết tâm cao của cha xứ cũng như chương trình cụ thể của giáo họ, cha xứ đã đi ra Tòa giám mục xin Đức cha Phaolo cho Giáo họ Kẻ E được làm nhà thờ. Ban đầu Ngài không đồng ý vì trong giáo xứ có 2 giáo họ còn đang làm nhà thờ dang dở mà xứ Kẻ Đọng là một giáo xứ nghèo. Đến ngày 07/01/2015, cha xứ lại tiếp tục ra trình bản thiết kế, trình bày hoàn cảnh và xin bề trên xét duyệt hồ sơ xây nhà thờ vì ngôi nhà thờ cũ không thể sinh hoạt được; hơn nữa bà con giáo dân đều đồng tâm nhất trí làm nhà Chúa. May thay, Đức Cha đã thương và chấp nhận cho nguyện vọng của giáo dân cũng như cha xứ. Ngôi thánh đường tương lai sẽ dài 40m, rộng 22m; được thiết kế với cấu trúc 2 tầng: tầng trên là nhà nguyện và tầng dưới là phòng khách, phòng bếp và các phòng học giáo lí. Bản thiết kế này rất phù hợp với tình hình của giáo họ là nơi thấp lụt và đất đai chật hẹp. Để hợp thức hóa về mặt pháp lí, Ban hành giáo đã làm Giấy thông báo về việc xây dựng nhà thờ kẻ E cho các cấp chính quyền với 4 lí do: Có sự chấp nhận của Đức Giám mục Giáo phận; Nhà thờ đã xuống cấp trầm trọng; Đã có bản thiết kế và Đã có một số nguồn vốn để xây dựng. Về số gỗ của nhà thờ cũ, Cha xứ và ban ngành đã bàn nhau bán số gỗ đó được 300 triệu đồng và dùng số tiền này để mua gỗ đóng cửa và bàn quỳ cho nhà thờ mới. Và với số tiền gần 1 tỉ đồng của đợt dâng cúng đầu tiên, giáo họ đã có cơ sử để tự tin bước vào hành trình “Xây nhà Chúa”.

III, “Ví như Chúa chẳng xây nhà. Thợ về vất vả cũng là uổng công”

Những hình ảnh tháo giở nhà thờ cũ ngày 17 tháng 01 năm 2015

Ngày 17/01/2015, ngôi nhà thờ cũ chính thức được dỡ bỏ. Phần đất nền nhà thờ được đào lên và đem ra đổ tạm ở mấy phần đất trước nhà thờ của 3 hộ giáo dân đã dâng cúng cho giáo họ. Mới đổ được nửa ngày thì các cấp chính quyền đã cho lực lượng đến ngăn cấm không cho đổ. Đây là khó khăn đầu tiên, căng thẳng và một số giáo dân đã lo lắng công trình này khó có thể tiếp tục. Nhưng có Chúa và Mẹ Maria đồng hành, cùng với tài trí của cha xứ, ngài đã thu xếp ổn thỏa mọi chuyện. Cha thông báo rằng giáo họ chỉ mượn đất để đổ tạm thời thôi, vì đây là đất Thánh không thể đưa đổ bừa bãi đi nơi khác; chính quyền đã đồng ý và yêu cầu giáo dân kí vào giấy cho Giáo họ Kẻ E mượn đất. Kể từ ngày giáo họ khởi công làm, ngày nào Cha xứ cũng có mặt trên công trình đồng hành cùng giáo dân. Việc gây khó dễ từ chính quyền không làm nhụt đi ý chí của bà con, mà ngược lại càng làm cho mọi người quyết tâm và hăng say xây dựng hơn. Ở trước tượng đài Đức Mẹ cũ, cha xứ cho làm một nhà nguyện tạm thời để dâng Thánh lễ trước khi hoàn thành tầng trệt.

Ngày 24/01/2015, Giáo họ huy động toàn bộ giáo dân đổ móng nhà thờ với sự giúp đỡ của các giáo họ Tiền Sơn, Trị Sở. Nền móng được thiết kế vững chãi, chắc chắn và dự tính kinh phí khoảng 1 tỉ đồng. Không khí làm việc trên công trường đầy hăng say và nhiệt huyết. Chỉ từ 6h sáng tới 6h đêm, trọn vẹn 12 tiếng đồng hồ, giáo dân đã hoàn thành đổ móng trong tiếng reo vui hồ hởi và lời ca Tạ ơn Chúa cho bước đầu công việc được tốt đẹp.

Tổng hợp một số hình ảnh xây dựng nhà thờ Giáo Họ Kẻ e

Sau 3 tháng xây dựng, số tiền công thợ phải trả rất lớn khiến nguồn vốn cạn dần. Một cuộc họp khẩn cấp được mở ra để thanh toán tiền công thợ và bàn lại kế hoạch xây dựng. Sau khi bàn bạc, giáo họ quyết định chuyển sang làm theo 4 nhóm, mỗi nhóm 5 ngày luân phiên nhau mà không trả tiền công thợ.

Đến ngày 10/05/2015, sau hơn 3 tháng dâng Thánh lễ dưới lều bạt, Thánh lễ đầu tiên ở tầng trệt được cử hành trong không khí hân hoan và xúc động.

Mọi kế hoạch hầu như được diễn ra tuần tự từng bước như ý định an bài của Thiên Chúa. Từ việc đổ sàn nhà thờ, đổ cột, đổ kèo mái vòm cung thánh, đổ sảnh, đổ hai cánh Thánh giá, đổ kèo trần, đổ tháp... đều được hoàn thành xuất sắc và suôn sẻ. Bên cạnh việc đóng góp nội lực, cha xứ đã tổ chức các Thánh lễ cả giáo xứ dâng cúng cho giáo họ; Thánh lễ vào mồng 3 Tết hàng năm để con em đi làm ăn xa góp một phần vào công trình xây dựng. Ngài cũng cho ban hành giáo đi quyên góp tiền từ những người con của giáo họ đã định cư ở miền Nam. Nhờ các hoạt động dâng cúng và nộp tiền theo nghĩa vụ từng đợt mà giáo họ có vốn liên tục để làm nhà thờ, hầu như không bị đình trệ một ngày nào cả. Trong lúc thi công công trình, giáo dân vừa đóng tiền, vừa góp gỗ, đồng thời ban ngành cắt cử người đi xin gỗ tại các giáohọ bạn; nhờ đó huy động được tối đa vật tư trong giáo dân, nhà thờ có gỗ làm giàn giáo và làm trần bền đẹp.

Ngày 12/10/2015, những viên ngói đầu tiên được lợp lên mái nhà thờ. Chỉ trong 3 ngày, mái nhà thờ được phủ một màu đỏ tươi như một mốc son mới và đánh dấu sự khởi sắc trong quá trình xây dựng nhà Chúa.

Đến ngày05/01/2016, tất cả phần thô hầu như được hoàn thiện, một nửa chặng đường đã qua, nửa còn lại sẽ vất vả hơn và đòi hỏi sự khéo léo, tinh tế để ngôi thánh đường được hoàn thành một cách nghệ thuật nhất. Khi lợp xong nhà thờ, tiền của giáo họ đã hết và số nợ cũng khá nhiều, không có tiền để mua xi măng để làm các công đoạn tiếp theo. Giáo dân các nhóm đi làm nhà thờ đã chủ động bỏ tiền quyên góp mua xi măng để công việc không bị gián đoạn. Rồi đến phần trang trí trong nhà thờ,trần, làm cửa, lát gạch, một đợt quyên góp mới được huy động. Bà con đóng góp gỗ xoan đâu, giáo họ thuê thợ mộc chuyên nghiệp ở Tràng Đình trần nhà thờ và nhà phòng. Bà con góp tiền mua gỗ, giáo họ thuê thợ ở Đồng Lèn đóng bàn ghế và đóng cửa. Nhờ có sự động viên của cha xứ, bà con trong giáo họ luôn phấn khởi xây dựng và đóng góp. Mặc dù có một vài hộ gia đình khó khăn và các ông già bà lão neo đơn không có điều kiện nhưng họ vẫn cố gắng góp một phần sức mình dù là vài chục, vài trăm nghìn hầu công việc nhanh chóng được hoàn thành.

Song song với việc xây dựng phần nhà thờ, thì tầng dưới cũng được nhanh chóng thi công. Phòng khách, phòng nghỉ của các cha,

phòng nghỉ của khách, phòng ăn được xây tiện nghi và rộng rãi. Còn các phòng học giáo lí dự tính sẽ xây tiếp sau khi khánh thành nhà thờ.

Ngày 04/8/2016, tháp nhà thờ bắt đầu được sơn. Giáo họ chọn sơn màu xanh nước biển như màu của tà áo Mẹ Maria. Đến tháng 11, trần nhà thờ được đóng xong và tiếp tục sơn bên ngoài . Sau một thời gian ngắn, toàn bộ nhà thờ từ trong ra ngoài được phủ một lớp áo mới, đẹp đẽ và xinh xắn.

Xong các công đoạn quan trọng, đến phần trang trí trong nhà thờ cũng không kém phần vất vả. Như một phép lạ, hay nói chính xác hơn là có Chúa và Mẹ quan thầy sắp đặt, các ân nhân và người trong giáo họ đều hăng hái dâng cúng cho nhà thờ. Bàn tiệc dài 3m, rộng 1m và dày 15,5cm được 9 gia đình dâng cúng bằng đá cẩm thạch với số tiền 60 triệu đồng. Bàn đọc sách và nhà tạm do một người ngoài giáo họ dâng cúng trị giá 15 triệu đồng.Thánh giá Chúa bằng gỗ quý được đặt từ Sài Gòn chuyển ra trị giá 20 triệu đồng. Ngày 12/11/2017, giáo họ lắp xong 14 chặng đường Thánh Giá chất liệu Composite được đặt theo kích thước và mẫu mã riêng do người thợ Thanh Dạ làm ở trong miền Nam chuyển về. 14 chặng Thánh giá này do một gia đình ông Duẫn Châu dâng cúng. Đúng một tuần sau, ngày 29/11, Tượng Đức Mẹ Vô nhiễm được đặt lên 4 phiến đá đen trị giá 150 triệu. Tượng này do bà Sanh là người con quê hương của giáo họ dâng cúng vào năm 2005 và 4 phiến đá này cũng do bà dâng cúng cho giáo họ. Rồi ngày 06/12/2017, trước lễ Quan thầy Mẹ Vô nhiễm 2 ngày, tượng Thánh Giuse và Đức Mẹ được đặt lên ngai với số tiền 25 triệu đồng do một người con quê hương của giáo họ dâng cúng.

Ngày 8/12 năm ấy, Lễ Quan thầyđầu tiên trong nhà thờ mới được diễn ra trong không khí long trọng và sốt mến với sự tham dự của quý cha trong hạt Nghĩa Yên và đông đảo bà con giáo dân.

Ngôi thánh đường tuy rộng rãi nhưng chật kín người, ai nấy đều phấn khởi vui tươi.

IV,Mở rộng mặt bằng và làm khuôn viên

Công việc xây nhà thờ hầu như được hoàn thiện, đến giai đoạn mở rộng và làm khuôn viên. Đất đai của giáo họ rất chật hẹp, xây xong nhà thờ hầu như là hết đất và không có chỗ để làm khuôn viên. Như đã nói ở trên, trong quá trình làm móng nhà thờ, giáo họ đã mượn đất ruộng của một số hộ giáo dân phía trước để đổ đất. Trong thời gian làm nhà thờ, các hộ đó đã quyết định dâng cúng số đất đó cho nhà thờ. Nhưng ngặt nỗi, các ruộng đó lại xen kẽ với ruộng của người lương dân nên rất khó để giải tỏa mặt bằng. Nhờ mưu trí của cha xứ và sự khôn khéo thuyết phục của các ban ngành, một số hộ lương dân đã đồng ý bán cho nhà thờ số ruộng đó. Cha Michael đã nhanh chóng cho đổ đất, san lấp mặt bằng. Khi đổ đất xong, diện tích đất nhà thờ được tăng thêm 1500m2.

Ban xây dựng đã nhanh chóng thiết kế và xây bờ bao xung quanh nhà thờ.

Phần mặt bằng đã lo ổn thỏa, cha xứ kêu gọi người dân dâng cúng cây cổ thụ lâu năm. Các gia đình trong giáo họ “giành nhau” để dâng cúng. Chỉ trong 4 ngày, những người đào cây chuyên nghiệp trong giáo họ cộng với sự giúp đỡ của các nhóm đã trồng xong 16 cây, trong đó có 4 cây xoài và 12 cây lộc vừng (cây mưng). Có một số cây gần và hơn trăm tuổi, như là minh chứng sống động lớn lên và trường tồn theo dòng lịch sử của giáo họ. Nhờ có sự giúp đỡ của các em Thiếu Nhi Thánh Thể toàn giáo xứ và các thành viên của Gia đình Thánh Tâm trong giáo họ, trong 1 tuần, khuôn viên của

giáo họ được lát cỏ xanh mướt và đẹp đẽ.

Trồng cây xong, lát cỏ xong, cha xứ và ban xây dựng lên kế hoạch họp bàn xây cổng sao cho ấn tượng và phù hợp với ngôi nhà thờ bề thế. Cha đã lên sáng kiến dùng những hòn đá cuội để xây nên cổng cao, to và vững chãi. Những hòn đá cuội được giáo dân đi lấy ở vùng Đại Kim, giáp Lào, cách Kẻ E hơn 50km. Sau 13 ngày miệt mài trên công trường, ngày 16/10/2018, các nhóm thợ đã xây xong cổng đá cuội, là một kiến trúc độc đáo trong vùng không ai có khiến nhiều người và phải nán chân lại để chiêm ngưỡng. Ở trên cổng đá sẽ được đặt tượng Chúa Kitô Vua cao 3m, hướng về nhà thờ của giáo xứ, dang rộng tay như ban phát ơn lành và Lòng

khách đi qua thích thú

Thương Xót Chúa cho tất cả mọi người trong giáo xứ. Số tiền xây dựng cổng do con em đi làm ăn xa trong giáo họ quyên góp được hơn 150 triệu đồng.

V, Chuẩn bị khánh thành nhà thờ

Linh mục Micae Trần Định Chủ trì cuộc họp bàn về việc chuẩn bị Lễ khánh thành nhà thờ Giáo Họ Kẻ E được tổ chức vào ngày 08/12/2018

Đông đảo Giáo dân trong toàn Giáo Họ tập trung về nhà thờ tham dự cuộc họp

Cuối năm 2018, khi mọi công việc xây dựng dường như đã hoàn thành, cũng nhân dịp kỉ niệm 100 năm thành lập giáo họ, cha quản xứ đã xác định đây là thời điểm chín muồi để khánh thành nhà thờ. Ban tổ chức khánh thành được thành lập, cha quản xứ đích thân làm trưởng ban. Ngài mở ra 2 cuộc họp lớn để bàn bạc và giao nhiệm vụ chi tiết cho từng ban viên và toàn thể giáo dân. Vào Thánh lễ Chúa nhật XXXIV Thường niên nhăm lễ Chúa KITO Vua một cuộc quyên góp mới trong toàn giáo xứ được kêu gọi. Có thể nói đây là cuộc quyên góp cuối cùng cho công việc xây dựng của Giáo họ kẻ E để giúp đỡ thêm kinh phí cho giáo họ khánh thành. Tinh thần giáo dân sở tại cũng như con cái làm ăn xa ai nấy đều phấn khởi và hưởng ứng tích cực.

Ngày 22/10/2018, Đức Cha Phaolo Nguyễn Thái Hợp, Giám mục Giáo phận Vinh, qua lời thỉnh cầu của cha Michael Trần Định, quản xứ Kẻ Đọng đã ấn định Thánh lễ Khánh thành nhà thờ Giáo họ Kẻ E sẽ diễn ra lúc 8h sáng ngày 8/12/2018, nhằm vào Lễ Đức Maria Vô Nguyễn Nguyên tội- Quan thầy giáo họ. Đức Giám mục chính tòa Giáo phận đã ưu ái hứa sẽ đích thân chủ sự Thánh lễ này. Để chuẩn bị cho sự kiện trọng đại sắp tới, các hạng mục công việc gấp rút được hoàn thiện: từ sân khấu đến trang trí, từ khách mời đến ẩm thực, từ tài liệu đến phụng vụ... Tất cả đang được cha xứ, các ban ngành, các cộng tác viên cùng toàn thể cộng đoàn giáo dân thực hiện trong tinh thần trách nhiệm cao.

Những thành quả đáng ghi nhận

“Công trình Ngài, lạy Chúa, quả thiên hình vạn trạng

Chúa hoàn thành tất cả thật khôn ngoan” (Tv 104,24)

Thật vậy! Trải qua gần 200 năm, từ những bước chân chạy nạn đầu tiên đến nay (2018) giáo họ đã có 118 hộ dân với trên 500 nhân khẩu. Đời sống đạo- đời nâng cao và phát triển.

Giáo họ Kẻ E đã trải qua biết bao thăng trầm lịch sử nhưng nhờ ơn Chúa và lời bầu cử của Mẹ Maria Vô Nhiễm Nguyên Tội quan thầy, con cái Kẻ E đã vượt qua những khó khăn thử thách để sống Đức tin và làm chứng Tin Mừng trên mảnh đất này. “Chúa đã làm cho ta những điều cao cả. Danh Ngài thật chí thánh chí tôn”.Tạ ơn tình Chúa bao la vì chính Chúa đã an bài cách kì diệu, tạo ra thiên thời, địa lợi, nhân hòa để khi đến thời đến buổi thì mọi sự được hoàn tất trong chương trình tình thương của Ngài. Và nhờ bàn tay che chở của Mẹ Quan thầy, mọi ý định và kế hoạch của con cái Mẹ luôn được thực hiện hầu làm sáng danh Chúa và xứng đáng làm con của Mẹ.

Tiếp đến, giáo họ xin tri ân các bậc tiền nhân, các bậc tiên tổ, các thành viên trong giáo họ đã được Chúa gọi về Nước Hằng Sống. Các ngài đã có công ơn sinh thành, gìn giữ và dựng xây Giáo họ Kẻ E trang hoàng cho hậu thế hôm nay được hưởng nhờ những hoa trái ngọt lành.

Giáo họ mang ơn các cha xứ và các cha quê hương qua các thời kì. Cha già Phêrô Hồ Đức Hạnh đã gắn bó với giáo họ hơn nửa thế kỉ, và khi Ngài trút hơi thở cuối cùng cũng là trên mảnh đất Kẻ E thân yêu. Cha Phêrô Trần Tùng với 6 năm phụ trách (1996-2001) và 5 năm quản xứ (2002-2006); cha Phaolo Chu Đức Phái với 5 năm quản xứ (2006-2011) : các Ngài đã chăm lo đời sống cho giáo dân, củng cố Đức tin mạnh mẽ cho giáo họ. Cha Michael Trần Định quản xứ đương nhiệm là người đồng hành với giáo họ “từ khởi sự cho đến hoàn thành” nhà thờ. Bên cạnh đó là sự giúp đỡ của các cha quê hương, luôn theo dõi và hướng về đất mẹ để giúp đỡ giáo họ bằng cách này hay cách khác.

Giáo họ ghi công các vị làm Ban mục vụ qua các thời kì từ cố Trùm Uyên khi mới thành lập cho tới đời ông Anton Phạm Mỹ là ông câu cuối cùng ông đã đồng với công trình xây dựng ngôi thánh đường mới này suốt 3 năm nhưng vì lý do sức khỏe ông đã không còn tiếp tục gánh vác công việc nhà Chúa cho tới ngày nhà Thờ được Khánh thành ông đã xin Cha xứ và giáo dân cho ông nghĩ làm Chủ tịch hội đồng MV Giáo họ vào ngày .. tháng 5 2018,Tiếp đó là ông Gioan Phạm Trung, Gioan Phạm Thế Chinh, Phêrô Phạm Duẫn, Gioan Nguyễn Thế Hùng ông Phê rô Phạm Tâm làm ban mục vụ giáo họ trong quá trình xây nhà thờ; ông Anton Phạm Ái trưởng ban xây dựng là người luôn theo sát và dành trọn tâm huyết cho công trình; bốn ông Thành, Nhân, Hoàng, Nguyện là các nhóm trưởng trực tiếp thúc dục và quản lí các nhóm xây dựng. Cùng với sự nổ lực không quản nắng mưa của toàn thể bà con trong Giáo họ, đã quảng đại hi sinh công sức, thời gian và tiền của để xây dựng nên ngôi Thánh Đường nguy nga lỗng lẫy hôm nay.

Giáo họ tri ân các thầy cô giáo lí viên, các vị trong ban giáo lí và phụ huynh qua các thời kì đã hi sinh thời gian công sức để giảng dạy, truyền đạt lẽ đạo cho con em.

Giáo họ ghi nhớ sự quảng đại của các hộ gia đình bà Chương,ông Xuân, bà Hợi, bà Lý đã dâng cúng các phần đất ruộng để có khuôn viên rộng và đẹp như ngày nay. Cám ơn các gia đình đã dâng cúng cây cổ thụ, các bạn giới trẻ đã dâng cúng tiền mua loa máy và xây cổng cho nhà thờ. Xin cám ơn một số ân nhân như gia đinh ông Liên bà Tình trị sở dâng cúng tiền mua bàn tiệc,gia đình anh chị Sinh- Nguyệt, gia đình anh chị Chinh-Vân gia đình anh chị Duẩn- Châu, gia đình bà Liên,...và rất nhiều các gia đình khác. Ngoài ra, còn có biết bao con người âm thầm cầu nguyện, hi sinh công của cách này hay cách khác, góp phần quan trọng làm nên Kẻ E của ngày hôm nay. Và Để có được tiền của xây dựng nên ngôi thánh Đường hôm nay ngoài công lao và tiền của do các bà con giáo dân trong và ngoài giáo họ chúng con cũng phải nhớ đến các đại ân nhân như gia đình bà Phạm Sanh là một người con quê hương đã giúp đỡ giáo họ rất nhiều tiền của,ngoài ra còn có Cha Sơn và các con cháu của ngài như bà Nghịa và con cháu,ông Huê,ông Hạnh,Cha Quyền và anh em của ngài…vv và rất rất nhiều người khác mà chúng con không kể hết ra đây.

3 năm, 10 tháng, 21 ngày xây nhà thờ là quãng thời gian đầy kỉ niệm và lao nhọc nhưng chan chứa tình Chúa, tình người đối với giáo dân Kẻ E. Xuyên suốt hành trình vất vả này, cha xứ Michael Trần Định luôn nhắc đi nhắc lại 4 từ: “Ơn Chúa” và “Đoàn Kết”. Phải! Nhờ ơn Chúa giúp và sự đồng tâm đồng lòng của giáo dân thì chẳng có khó khăn nào không vượt qua, chẳng có công tình nào làm khó được.

Một trăm năm chính thức được thành lập, gần hai trăm năm hình thành và phát triển, tương lai vẫn đang dài rộng ở phía trước. Một lần xây nhà nguyện, hai lần xây nhà thờ là những kỉ niệm khó phai. Con cái Kẻ E phải luôn ý thức rằng, mỗi người cũng là một đền thờ của Thiên Chúa. Xây dựng đền thờ tâm hồn còn quan trọng và gian nan hơn nhiều xây dựng đền thờ vật chất.

Kẻ E- một giáo họ với bề dày truyền thống 100 năm lịch sử đang thể hiện một khuôn mặt trẻ trung, giàu tính khát vọng đang mạnh mẽ vươn lên. Chào đón vận hội mới, bên cạnh những dấu chỉ của niềm vui và hi vọng, giáo họ Kẻ E cũng đang đứng trước những khó khăn và thách đố lớn lao đòi hỏi mỗi người luôn biết bám víu cậy trông vào ơn Chúa. Ngày hôm nay, dưới sự dẫn dắt của cha Michael Trần Định, giáo họ 100 tuổi đang tiếp tục cất bước đăng trình. Những kết quả đạt được, những ấn tượng khó phai sẽ là động lực nâng đỡ chúng ta trong cuộc hành trình Đức tin hôm nay và tương lai.

Đứng trước thời khắc lịch sử, mừng kỉ niệm Bách chu niên thành lập giáo họ, mừng lễ Mẹ Maria Vô Nguyễn quan thầy, chuẩn bị cung hiến bàn thờ và làm phép nhà thờ giáo họ Kẻ E, chúng con- toàn thể con cái giáo họ, hiệp cùng chủ chăn và cộng đoàn dâng lời tạ ơn Chúa vì muôn ơn lành Ngài đã thương ban; đồng thời khiêm tốn nài xin Mẹ Quan thầy trả công bội hậu cho quý cha, các ân nhân và thân nhân; và đặc biệt xin Chúa hoàn tất chương trình tốt đẹp Chúa đã muốn khởi sự nơi mỗi người chúng ta.

PHỤ LỤC

1. Các Linh mục quê hương Giáo họ Kẻ E

1. Lm Phêrô Phạm Lễ, sinh năm 1879 tại Kẻ E. Linh Mục năm 1918 tại Xã Đoài. Từ trần năm 1947 tại Lập Thạch

2. Lm Phanxico Xavie Phạm Quyền, sinh năm 1888 tại Kẻ E. Linh Mục năm 1923 tại Xã Đoài.Từ trần năm 1953 tại Xã Đoài

3. Lm Phêrô Phạm Hữu Nghi, sinh năm 1895 tại Kẻ E. Linh mục năm 1928 tại Xã Đoài. Từ trần năm 1972 tại Ban Mê Thuột.

4. Lm Phanxico Xavie Phạm Dụng, sinh năm 1908 tại Kẻ E. Linh mục năm 1938 tại Xã Đoài. Từ trần năm 1948: do một người lính Pháp say rượu trong đồn phà Gianh bắn loạn xạ vào nhà xứ Đan Sa làm cha phó Dũng tử nạn.

5. Lm Gioan Phạm Khắc Hưởng, sinh năm 1912 tại Kẻ E. Linh mục năm 1942 tại Xã Đoài. Từ trần năm 1979 tại Quy Chính

6. Lm Bênađô Phạm Hồng Sơn (Cán), sinh năm 1928 tại Kẻ E. Linh mục năm 1963 tại Vĩnh Long.

Hiện nay (2018) đang hưu dưỡng trong tu hội Nhà Chúa ở New Orleans, Mỹ.

7. Lm Phanxico Xavie Phạm Quyền sinh 1943 tại Kẻ E. Linh mục năm 1972 tại Đa Lạt. Hiện nay (2018) đang phục vụ tại Gp Phan Thiết.

8. Linh mục Fx Trần văn Phương . Sdb

Sinh ngày 07.02.1954

Rửa tội ngày 11.02.1954

Thuộc Dòng Salesien Don Bosco .

Lãnh Tác vụ Linh mục ngày 01.01.2001 tại Bà Rịa, Vũng Tàu.Hiện đang làm trưởng cộng đoàn Don Bosco Tân Cang, TP Biên hoà , Đồng Nai, Địa phận Xuân Lộc.

9. Cha Fx Trần Phương . Sinh ngày 21.7.1957.

Lãnh Tác vụ Linh mục ngày 01.7.1994 tại Đia Phận Sydney . NSW

Hiện làm chánh xứ St John the Evangelist Paíh. 24 Jerematta St Dapto. NSW AUSTRALIA

10. Antôn Phạm Ngọc Ái, sinh năm 1981 tại Kẻ E. Linh mục năm 2014 tại Bà Rịa. Hiện nay (2018) đang phục vụ tại Gp Bà Rịa. Trong các Linh mục là những người con của Giáo Họ Kẻ e có Cha Phêrô Phạm Lễ và Phêrô Phạm Hữu Nghi là hai anh em ruột. và Cha Phanxico Xavie Trần Văn Phương và Phanxico Xavie Trần Phương (Loan) là hai anh em ruột.có 2 Linh mục cùng tên đó là Cha Fx Phạm Quyền sinh nam1888 và Cha Fx Phạm Quyền sinh năm 1943.có 8 Cha Họ Phạm

I, Ân tình giữa Cha già Phêrô Hồ Đức Hạnh và bà con giáo dân Kẻ E.

Cha Phêrô Hồ Đức Hạnh sinh ngày 24/10/1904 tại Giáo xứ Thổ Hoàng, Giáo hạt Ngàn Sâu (Hương Khê- Hà TĩnhNăm 1951, Cha Phêrô được Bề trên chuyển về quản xứ Kẻ Đọng. Trong suốt nửa thế kỉ coi sóc, Cha đã dành trọn vẹn tâm trí, nhiệt huyết và tình cảm cho Giáo xứ Kẻ Đọng. Đặc biệt hơn, mối ân tình giữa Cha với bà con giáo họ Kẻ E được kết dệt ngay từ khi cha về quản xứ, đến khi cha về hưu tại giáo họ và ngay cả khi cha đã an nghỉ trong Chúa thực sự sâu đậm và để lại dấu ấn khó phai trong lòng mỗi người. Những kỉ niệm về Cha vẫn được các cụ ông, cụ bà thường xuyên kể lại để con cháu sau này biết đến và tự hào. Trong dịp ôn lại lịch sử của Giáo họ, chúng con xin trích một vài câu chuyện về người cha già Phêrô đáng kính để hậu thế sau này được biết; cũng như xin thắp một nén hương lòng tưởng nhớ về Cha.

Từ khi mới về nhận xứ Kẻ Đọng, cha đã quan tâm đặc biệt tới giáo họ Kẻ E- một giáo họ nằm riêng biệt tại xã Sơn An ( các Giáo họ còn lại nằm trên địa bàn xã Sơn Tiến). Hồi đó, xã hội tìm mọi cách ngăn cấm sự sinh hoạt của Giáo hội, đặc biệt là các cha, các thầy, các tu sĩ cũng như những người làm việc trong Giáo Hội. Chúng xúi dục những người dại dột để vu khống đổ lỗi cho các cha để tìm cách bắt bớ. Mặt khác, lại rình mò theo dõi từng cử chỉ lời ăn tiếng nói của các Ngài để bắt và quy tội. Năm 1955, bà Yêm là người giúp việc nấu ăn cho Cha do tuổi già, đau nặng và bị chết; cán bộ xã Sơn Tiến quy tội do cha làm chết để bắt Cha và đem giam tại nhà ông Nào tại Giáo họ Kẻ Trúa (vườn ông Ngô, ông Phi hiện nay). Khi ấy, giáo dân không biết cha ở đâu và giáo xứ không ai dám đi tìm cha. May thay, có bà Huy ở giáo họ Kẻ E là em gái ruột cha Nghi, cha Lễ quyết đi tìm cha. Bà đóng giả là người bán thuốc lào, đi từng nhà để tìm cha. Đi hết nhiều ngày, khi đến nhà ông Nào thì bà thấy cha đang bị giam ở đó, bà liền chạy về kêu thêm mấy bà khác nữa là bà Lộc, bà Đoan, bà Kinh, bà Tín vào cứu cha. Khi các bà vào thì họ đã dời cha đi giam nơi khác, các bà hốt hoảng chạy đi tìm. Trên đường đi, các bà khóc lóc và gặp một số người; các bà tâm sự với họ thì được họ chỉ cho là công an vừa đưa Cha vào nhà ông Phòng (nay là vườn ông Tạ). Các bà vào thấy được Cha thì kêu lên:

“ Thả Cha ra để Cha về làm lễ. Cha chúng tôi không có tội gì mà các ông bắt giữ”; hôm ấy là áp ngày lễ các Thánh. Các bà kêu van mãi làm chính quyền không thể nào giữ được Cha, đến chiều tối họ họp lại bàn với nhau thả cho Cha về làm lễ. Được thả ra, Cha già về thẳng giáo họ Kẻ E, sáng ngày lễ các Thánh, Ngài làm lễ tại giáo họ và ở lại thêm mấy ngày rồi mới về nhà xứ.

Cách một tháng sau, chính quyền lại bắt Cha sang xã và giam giữ cha ở nhà ông công an xã Sơn Tiến (xóm Bạch Sơn hiện nay). Nghe tin cha bị bắt, toàn bộ giáo dân Kẻ E kéo nhau đến nơi cha bị giam, đòi họ thả Cha ra. Do đông người và sợ áp lực dư luận, họ đành phải thả Cha về và từ đó về sau không dám làm gì nữa.

Trải qua 50 năm phục vụ giáo xứ, giáo họ, Cha đã cùng đồng cam cộng khổ với giáo dân. Đến năm 1995, Cha được bề trên cho nghỉ hưu do tuổi cao sức yếu và đi lại khó khăn. Cha đã thương và quyết định nghỉ hưu tại giáo họ Kẻ E.

Sau khi nghe tin, ban hành giáo mời giáo dân đến họp và toàn giáo họ nhất trí mời cha về hưu tại Kẻ E. Lúc ấy, nhà phòng còn chật chội, nơi ăn chốn ở không có, các việc sinh hoạt khác cũng khó khăn nhưng cha vẫn quyết định ở lại để giúp giáo họ được tham dự Thánh lễ Misa hàng ngày hoặc những ngày mưa lụt không vào nhà thờ xứ xem lễ được. Cha từng tâm sự rằng: “Cha chọn Kẻ E là nơi hưu dưỡng vì những lúc khốn khó, Kẻ E đã giúp cha. Hơn nữa, giáo họ Kẻ E phần đa là con cháu các cha. Đất lành thì chim đậu”. Giáo họ đã cử ông Sỹ, ông Lễ, ông Mậu, ông Luật, ông Luận là những người thay phiên nhau giúp việc trong nhà thờ và giúp cha sinh hoạt cơm nước hằng ngày. Ngoài ra, các gia đình vẫn thường xuyên đến thăm và giúp đỡ cha những nhu cầu cần thiết.

Kẻ E là vùng thấp trũng, mỗi năm về mùa lụt, cha phải ôm đồ đạc lên nhà thờ ngủ một vài lần vì nhà phòng bị nước ngập. Ngày 20/09/2002, có một trận lũ lịch sử, nước tràn vào nhanh khiến giáo dân không ai kịp chuẩn bị gì. Nhà phòng bị ngập nặng, ông Sỹ và ông Lễ phải cõng cha lên nhà thờ. Được 3 tiếng đồng hồ, nhà thờ lại bị ngập, hai ông phải bồng cha lên bàn thờ để ngồi; nước chỉ cách bàn thờ 20cm. Sau trận lũ, cha bị ốm nặng. Giáo họ lo lắng chạy lên bệnh viện mời bác sĩ về chữa cho cha nhưng tình hình không khả quan. Khi bác sĩ báo tin bệnh cha không thể chữa được, giáo họ đã mời cha Tùng ra lo các việc phần hồn cho Cha. Dù bệnh nặng và đau dữ dội nhưng Cha không bao giờ rên rỉ một lời nào.

8h sáng ngày 24/10/2002, Chúa gọi Cha về. Ngài ở lại nhà thờ giáo họ một đêm rồi sáng ngày 26 mới an táng tại khuôn viên giáo xứ. Nghe tin Cha mất, toàn Giáo họ bao trùm một không khí tang thương, đau buồn. Đây là một mất mát lớn đối với biết bao thế hệ người Kẻ E. Đến hôm nay, năm 2018, tròn 16 năm Cha đi xa nhưng hình ảnh, cử chỉ, tiếng nói cười của Cha vẫn mãi in đậm sâu nơi trái tim mỗi người con Kẻ E.

Giáo Xứ Kẻ Đọng

Thứ Sáu, 30 tháng 11, 2018

Thứ Năm, 22 tháng 11, 2018

BẢN LƯỢC SỬ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN GIÁO HỌ KẺ E - GIÁO XỨ KẺ ĐỌNG - GIÁO PHẬN VINH

Bài đăng phổ biến